سازه خرپایی در معماری بنابر نوع اتصالات کاربرد بسیار زیادی دارد . این سازه ها مثلثی هستند و و اتصالات آن مانند لولا می ماند به دلیل استحکام بالایی که در دارند در انواع ساختمان سازی مورد استفاده قرا می گیرند. در واقع استفاده از خرپا برای ساخت و ساز از جمله سازه های پر کاربرد می باشد که بیشتر برای مکان های داری سقفی که زیر ساخت وسیعی دارند مورد استفاده قرار می گیرد.
با توجه به استحکام بالای این سازه، در برابر نیروهای کشسانی و فشاری به شدت مستحکم هستند و در دسته سازه های باربر قرار دارند و برای ساخت پل ها، سقف و برخی از ستون ها کاربرد دارد. اجزای تشکیل دهنده خرپا به قدری محکم و با دوام به هم متصل می شوند که نیروی گشتاور در آن ورود نمی کند.
انواع سازه خرپایی در معماری
به طور کلی این سازه دارای انواع متفاوتی از جمله دوبعدی، سه بعدی، چندگانه، پرات، وارن و خرپای کی می باشند.
خرپای دو بعدی
این گونه خرپا از جمله سازه های دو بعدی ست و در آن اختلاف دو بعدی وجود ندارد. تمام مجموعه خرپای دو بعدی را می توان در یک صفحه قرار داد.
خرپای سه بعدی
این دسته از سازه های فضایی که به شکل سه بعدی ساخته می شوند. مجموعه ای از اتصالات هستند که با توجه به شکل آن ها می توانند بار بیشتری را نسبت به دسته قبل تحمل نمایند. از آن جایی که شکل ظاهری این سازه سه بعدی ست بنابریان حجم بیشتری هم دارد.
خرپای چندگانه
استفاده از این سازه خرپایی در معماری باعث می شود که نقاط ضعف خرپا بر طرف شده و سازه به طور کلی بهتر عمل کند. لینک های وسط این سازه به شکلی ست که قسمت میانه به شکل تکی و قسمت های بالایی و پایینی معمولا دو گانه یا چندگانه هستند.
این گونه خرپاها نسبت به نمونه های دیگر تحمل باربری بیشتری دارد. و در جهات مختلف توان خمش و کشش بیشتری دارد. برای اینکه بتوان از این ویژگی بهره مند شد باید حتما ابعاد ساخت به اندازه باشد.
اجزای تشکیل دهنده سازه خرپایی در معماری
از انواع اجزای تشکیل دهنده خرپا می توان به یال تحتانی، یال فوقانی، اجزای قائم و اجزای قطری اشاره کرد.که با همین اجزا می توانند خرپاهای متفاوت مانند ساده، مرکب و پیچیده را بسازند.
برای تشکیل سازه خرپایی ساده باید سه قسمت از طریق دو گره به شکل مفصلی به هم متصل شوند. که در نهایت یک مثلث را می سازد. خرپای مرکب دقیقا از اتصال چند خرپای ساده به وجود می آید. سازه خرپای پیچیده از ساختار پیچیده تشکیل می شود.
مزایای استفاده از سازه خرپایی در معماری
این سازه ها را نمی توان از معماری مدرن دور کرد در واقع بخش بسیار مهمی از سازه ها با کمک خرپا ساخته می شود. با توجه به اینکه خرپاها می توانند وزن زیادی را تحمل کنند، برای تولید کنندگان و سازندگان هزینه ها را تا حد ممکن کاهش می دهد اگر سازنده فاصله های موجود در بین مصالح را با خرپا پر کند نه تنها می تواند بار متحمل بر روی ساختمان را کم کند بلکه می تواند در صرف هزینه ها، صرفه جویی کند.
در نهایت سازه ایجاد شده به گونه ای خواهد بود که استحکام بالایی داشته و در صورت تعمیر به راحتی می توان این کار را انجام داد. از طرفی نگهداری سازه خرپایی در معماری بسیار ساده تر از دیگر مصالح ساختمانی می باشد.
در بسیاری از کشورهای دیگر از خرپای چوبی در معماری استفاده می کنند. به راحتی می توان متریال این سازه را تهیه کرد و به طور کلی دارای هزینه ای بسیار مناسب می باشد. با این حال به خوبی توان تحمل بار زیاد را دارد.
این سازه علاوه بر زیبایی برای دهانه های بزرگتر از ۳۵ متر مناسب است و پروژه های بزرگ را پوشش می دهد.در عین حال نسبت به سازه های خرپای فلزی وزن کمتری دارد.
سازه فضاکار
سازه خرپایی در معماری در نوع فضاکار وجود دارد که امروزه مورد توجه بسیاری از معماران و مهندسان قرار گرفته است. که به آن سازه فضاکار میگویند. این سازه شکل سه بعدی سازه خرپایی ست و ساده ترین نوع در این سازه، چهاروجهی ها می باشند و بیشترین استفاده از این نوع خرپا می باشد.
